سوالات متداول

تغذیه دوران شیر دهی

بر اساس توصیه سازمان بهداشت جهانی تغذیه نوزاد باید تا شش ماه اول به‌صورت انحصاری با شیر مادر باشد غذاهای جامد می‌توانند بعد از شش ماه به‌تدریج به برنامه غذایی نوزاد اضافه شود . در کنار مصرف غذاهای جامد ، شیردهی به نوزاد باید تا دوسالگی ادامه پیدا کند . شیر مادر بهترین غذا برای نوزاد است ؛ زیرا حاوی مقادیر کافی متعادلی از انواع مواد غذایی و ترکیبات زیست فعال است که رشد و نمو مطلوب نوزاد و تمام ‌اندام‌های بدن او را تضمین می‌کند . ترکیبات زیست فعال موجود در شیر مادر ترکیبات طبیعی با فعالیت بیولوژیکی هستند که ارزش تغذیه‌ای نیز دارند . شیر مادر به‌واسطه داشتن این مواد تنها غذایی است که سیستم ایمنی و فلورو مواد طبیعی دستگاه گوارش نوزاد را به بهترین شکل تقویت کرده و از او در برابر بیماری‌های محافظت می‌کند . با توجه به اهمیت تغذیه نوزاد با شیر مادر دغدغه بسیاری از مادران در دوران شیردهی این است که بتوانند شیر کافی برای تغذیه کودکشان داشته باشند اینکه نوزاد روزانه چقدر شیر می‌خورد و آیا این مقدار برای برطرف کردن نیازهای غذایی او هم او کافی است یا خیر؟؟ نیاز تغذیه‌های مادر در دوران شیردهی بیشتر از دوران بارداری است ؛ چراکه وزنی را که یک نوزاد طبیعی در طی ۹ ماه زندگی داخل رحمی به دست آورده حدود ۴ تا ۵ ماه پس از تولد به دو برابر می‌رساند و این نشان‌دهنده میزان تقاضای شیرخوار از مادر است . لذا اگر این نیاز اضافی به مواد مغذی برآورده نشود و شیردهی به ازای برداشت از ذخایر بافت‌های مادر صورت می‌گیرد و خوشبختانه تغییرات حاصله در ذخیره‌سازی مواد غذایی، مادر در دوران بارداری ، تااندازه‌ای وی را برای شیردهی آماده می‌کند . مادری که در دوران بارداری از تغذیه کافی برخوردار بوده ، مقداری از مواد مغذی را نیز برای ماه‌های اول شیردهی ذخیره می‌کند. به‌هرحال یک رژیم مخلوط و متنوع که نیاز طبیعی در دوران غیر بارداری و غیر شیردهی زن را تأمین می‌کند می‌تواند در صورت مصرف بیشتر( تا حدی که نیاز انرژی این دوران را برطرف نماید) افزایش نیاز شیردهی را تأمین کند .

انرژی :

روزانه به‌طور متوسط ۷۵۰ میلی‌لیتر شیر تولید می‌شود و مادر برای تهیه آن حدوداً 400کالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد . به عبارتی اگر پیش از بارداری ۲۰۰۰ کالری ، انرژی موردنیاز را تأمین کرده در شیردهی حدود 2300-2400 انرژی لازم دارد . علاوه بر این مقدار کالری ،مقداری انرژی هم از چربی‌های ذخیره‌شده در طول بارداری تأمین می‌شود که این مسئله باعث می‌شود اگر مادر بر اساس مقادیر خواسته‌شده در این دوران غذا مصرف کنند به‌مرور لاغر شود ( چاقی دوران بارداری برطرف خواهد شد) . که البته این کاهش وزن پایه در ۶ ماه اول شیردهی حدود5/0 تا ۱ کیلوگرم در ماه باشد ، در غیر این صورت ممکن است . موفقیت در شیردهی محدود شود و شیرخوار در اثر کافی نبودن شیر رشد کافی ننماید. قابل‌ذکر است 2000 کالری تقریباً مواد غذایی موردنیاز یک خانم با وزن حدود 60 کیلو است که شامل مواد نشاسته‌ای ، پروتئینی ، میوه ، سبزیجات و لبنیات می‌باشد .

پروتئین :

در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین حدوداً ۱۵ گرم اضافه می‌شود . از این‌رو کل پروتئین موردنیاز حدود ۶۵ تا ۷۰ گرم روزانه است این میزان پروتئین با مصرف ۳ لیوان شیر یک عدد تخم‌مرغ و یا ۱۸۰ گرم گوشت و حبوبات تأمین می‌شود . قابل‌ذکر است با استفاده از مخلوط غلات و حبوبات همراه با تائید مبلغ پروتئین حیوانی مانند: ماست ( ماش پلو -ماست ) می‌توان پروتئین‌های مشابه گوشت را تأمین کرد.

ویتامین c :

ویتامین c در شیر انسان بیش از شیر گاو است و این ویتامین را مادر می‌تواند از طریق مصرف مرکبات ، آبمیوه و یا گوجه‌فرنگی به دست بیاورد . به‌طور متوسط حدود 3واحد میوه ( یک پرتغال یا سیب یا موز متوسط یک واحد می‌باشد ) و4-5 واحد سبزیجات ( هر واحد یک لیوان سبزیجات خام و12 لیوان سبزیجات پخته ) می‌باشد .

فولاسین :

وقوع زیاد کم‌خونی مربوط به کمبود فولاسین در زنان شیرده دلالت بر این دارد که شیردهی رزرو مادر را تخلیه می‌کند . با در نظر گرفتن اینکه کمبود فولاسین یکی از مسائل شایع در دوران بارداری نیز هست و بسیاری از زنان ممکن است بدون داشتن رزرو فولاسین وارد دوران شیردهی شوند . لذا توجه به مصرف فولاسین ضروری است . ازجمله : منابع اسیدفولیک ، جگر عدس ، سبوس برنج ، لوبیا قرمز ، بادام‌زمینی ،اسفناج ، میوه‌ها و زرده تخم‌مرغ می‌باشد .

ویتامین B12:

مصرف ویتامین B12 سبب افزایش این ویتامین در شیر ، در پس از گذشت 1 تا 6روز می‌شود ؛ که می‌توان با مصرف گوشت ، ماهی ، شیر ، ماست ، تخمه مرغ ، حبوبات ، مقدار این ویتامین در شیر را افزایش داد .

ویتامینA :

شیر مادر حاوی ویتامینA و پیش سازهای مربوط است و نوزاد نیز با مقداری ذخیره کبدی متولد می‌شود . مصرف مداوم سبزیجات سبز و زرد مانند کدوتنبل ، هویج می‌تواند میزان لازم را به بدن مادر برساند و شیر او نیز دارای مقدار لازم جهت شیرخوار خواهد بود .

ویتامینD :

ویتامینD شیرخوار را در مقابل مشکلات استخوانی حفظ می‌کند ، ولی مقدار کمی از آن به شیر مادر منتقل می‌شود . بنابراین نیاز به شیرخوار می‌باید از طریق مصرف مکمل تأمین شود .

کلسیم :

برای تأمین کلسیم موردنیاز جهت شیردهی ، مادرباید در روز3تا 4 لیوان شیر یا جایگزین آن مثل ماست ، دوغ ، سبزیجات برگ سبز مثل : اسفناج ، جعفری کرفس و همچنین مغز بادام مصرف کنند .

چربی‌ها :

برای مصرف چربی انواع چربی‌های اشباع‌نشده را انتخاب کنیم . منبع این نوع چربی‌های سالم شامل روغن کانولا روغن ‌زیتون و ماهی‌های چرب زیتون و آجیل‌ها است . در شیر مادر یکسری چربی‌های غیراشباع است که در غدد پستان ساخته نمی‌شود و باید از طریق غذا تأمین شود . پس بهتر از مادر هفته یک‌بار یا دو بار ماهی مصرف کنند و از مغزی جات و آجیل استفاده کند ، زیرا این چربی‌ها در تکامل مغز و سیستم عصبی نوزاد اهمیت دارد .

آب و مایعات :

مادرانی که به کودکان خود شیر می‌دهند درخطر کاهش آب بدن قرار دارند . برای بالا نگه‌داشتن فصل انرژی و تولید شیر باید مایعات کافی مصرف کنید . می‌توانید از آبمیوه و شیر برای تأمین نیاز خود استفاده کنید ولی در هنگام استفاده از مایعات دارای کافئین مانند قهوه و چای مراقب باشید بیشتر از یک یا دو لیوان ننوشید ؛ چون کافئین به داخل شیر نفوذ کرده و باعث می‌شود که نوزاد کج‌خلقی کند و خواب بدی داشته باشد . مصرف غذاهای پر ادویه و یا بودار مانند زیر را محدود کنید ، چون احتمال دارد باعث تغییر مزه‌ی شیر و نق زدن و بی‌قراری نوزاد شود و همچنین از مصرف غذاهای نفخ و یا غذاهایی که به تجربه متوجه می‌شوید که باعث ناراحتی و بی قرای نوزاد می‌شود پرهیز کنید .

در دوران شیردهی توصیه‌های زیر را رعایت کنید :

در هر وعده غذایی حتماً از گروه لبنیات شامل: شیر، ماست ،پنیر و دوغ استفاده کنید .

در طول روزبه میزان کافی از گروه سبزی‌ها و میوه‌ها استفاده کنید .

در رژیم غذایی خود به میزان کافی از گروه گوشت شامل گوشت قرمز، مرغ ، ماهی استفاده نمایید( در صورت امکان حداقل هفته‌ای دو بار از ماهی در رژیم خود استفاده کنید) .

در طول روز مایعات کافی حدود ۸ تا ۱۲ لیوان مصرف نمایید .

روغن مصرفی خود را از روغن‌زیتون یا کانولا انتخاب نمایید .

از صرف زیاد قهوه و سایر مواد غذایی حاوی کافئین (از قبیل نوشابه‌های سیاه شکلات و چای پررنگ پرهیز نمایید.)

مصرف سیگار ،الکل، و مواد مخدر در دوران شیردهی جدا پرهیز کنید .

از مصرف داروهای گیاهی بدون تجویز پزشک خودداری کنید .

اگر احساس می‌کنید هنگامی‌که یک ماده غذایی خاص مصرف می‌کنید این امر باعث ناراحتی کودک شیرخوار شما می‌گردد به مدت سه روز از خوردن آن ماده غذایی پرهیز نمایید . و مجدداً بعد از سه روز آن ماده غذایی را مورد آزمایش قرار دهید درصورتی‌که مجدداً کودک شما احساس ناراحتی کرد آن ماده را از رژیم خود حذف کنید .

از استرس و اضطراب تا حد امکان پرهیز نمایید .

تومور مغزی

تومور مغزی یک توده یا رشد غیر طبیعی سلول ها در مغز میباشد انواع مختلفی از تومور های مغزی وجود دارد که برخی از آنها غیر قابل تشخیص هستند (خوش خیم) و برخی سرطانی یا بد خیم هستند. در تعریف تومور مغزی باید گفت رشد یک توده غیرطبیعی در مغز است که امکان دارد خوش خیم یا بدخیم باشد یا به عبارتی نوعی نئوپلاسم داخل جمجمه ای سخت و تو پُر، و یا یک تومور (رشد غیر طبیعی سلولی)، در داخل مغز و یا کانال مرکزی نخاع است. تومور های مغزی میتوانند در مغز شروع شوند یا در قسمت های دیگر بدن آغاز شوند و سپس به سمت مغز گسترش یابد. چنانچه در ادامه این بخش از سلامت نمناک خواهیم گفت سرعت رشد تومور های مغزی میتواند متفاوت باشد؛سرعت رشد و همچنین محل تومور مغزی تعیین کننده آن است که چگونه عملکرد سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار میدهد درمان تومور مغزی بستگی به نوع و اندازه و محل ایجاد آن دارد.

علائم تومور مغزی :

اصلی ترین علامت تومور، سردرد است که اکثر مواقع نوع سردرد به گونه ای است که بیمار برای اولین بار آن را تجربه می کند و در واقع با سردردهای دیگر فرق دارد چراکه این سردردها شدید و مداوم هستند و باعث اختلال در خواب و بیدارشدن بیمار در نیمه شب می شوند و با خوردن داروهای آرام بخش و مشکن کاهش نمی یابند. همانطور که در این بخش از سلامت نمناک گفته شد علائم و نشانه های تومور مغزی بسیار متفاوت است و به اندازه ،محل و سرعت رشد بستگی دارد اما نشانه های رایج و عمومی ناشی از تومور های مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

شروع جدید ی تغییر در الگوی سر درد ها

سر درد های که به تدریج بیشتر و شدیدتر میشود.

حالت های تهوع یا استفراغ های بی دلیل

مشکلات بینایی مانند:بینایی تار یا دو بینی یا از دست دادن دید محیطی

از دست دادن تدریجی لمس یا حرکت در یک دست یا پا

مشکل در کنترل و عدم تعادل

مشکلات گفتاری

سر در گمی در امور روزمره

تغییر شخصیتی یا رفتاری

تشنج، بویژه در کسانی که سابقه تشنج ندارند

مشکلات شنوایی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

در صورتی که علائم و نشانه های که ذکر شد و در شما ادامه پیدا کرد، به پزشک مراجعه کنید.

روش های نوین تشخیص تومور مغزی :

اگر مشکوک به تومور مغزی هستید، پزشک ممکن است آزمایش و روش های زیادی را به شما توصیه کند. مانند:

معاینه عصبی:

در این معاینه ممکن است که بینایی، شنوایی ، تعادل ، هماهنگی ، قدرت و عکس العمل شما را بررسی کند.ایجاد مشکل در چند نایه و عملکرد ممکن است سرنخی درباره مشکل مغزی باشد.

آزمایشات تصویربرداری:

این نوع آزمایشات ( MRI ) ، معمولا برای تشخیص و بررسی تومور مغزی استفاده می شود. در برخی موارد، ممکن است رنگ از طریق سیاه رگ به بازوی شما در حین ام آر آی تزریق شود. تعدادی از اجزای اسکن ام آر آی - از جمله ام آر آی عملکردی ، ام آر آی پرفوژن و ام آر آی طیف سنجی رزونانس مغناطیسی- می توانند به پزشک شما کمک کنند، تا تومور را ارزیابی کرده و درمان را برنامه ریزی کنند. گاهی اوقات دیگر آزمایش های تصویربرداری از جمله پرتونگاری کامپیوتری ( CT ) توصیه می شود. توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) برای تصویربرداری از مغز مورد استفاده قرار می گیرد، اما به طور کلی فقط برای ایجاد تصاویر سرطان مغز مفید تست و برای انواع دیگر سرطان مفید نیست.

آزمایش ها برای پیدا کردن سرطان در بخش های دیگر بدن:

اگر مشکوک به این باشید که تومور مغزی شما می تواند ناشی از سرطانی باشد که از ناحیه دیگری از بدن پخش شده ، پزشک ممکن است آزمایش ها و قدم هایی را برای تعیین محل سرطان به شما توصیه کند مثلا ممکن است یک سی تی اسکن یا پی ای تی بدهد تا به دنبال نشانه هایی از سرطان ریه باشد.

جمع آوری و تست یک نمونه از بافت غیر عادی (نمونه برداری):

نمونه برداری می تواند به عنوان بخشی از عملیاتی برای از بین بردن تومور مغزی انجام شود، یا نمونه برداری می تواند با استفاده از سوزن انجام شود. نمونه برداری از مغز بسیار حساس است، زیرا ممکن است به وسیله عملیات گسترده تری صدمه بزند ؛ جراح سوراخ کوچکی در جمجمه شما را ایجاد می کند سپس یک سوزن نازک از طریق سوراخ وارد می شود و بافت با استفاده از سوزن، که اغلب توسط سی تی اسکن یا ام آر آی هدایت می شود، برداشته می شود. نمونه توسط میکروسکوپ دیده می شود تا مشخص شود که آیا غده سرطانی یا خوش خیم است یا خیر ، تست های آزمایشگاهی پیچیده می تواند به پزشک در مورد گزینه های درمانی شما کمک کند.

درمان

درمان یک تومور مغزی به نوع، اندازه و مکان تومور و همچنین سلامت کلی و ترجیحات شما بستگی دارد.

جراحی:

اگر تومور مغزی در جایی واقع باشد که بتوان عمل شود، جراح تلاش خواهد کرد تا هر چه بیشتر تومور مغزی را از بین ببرد.در برخی موارد، تومورها کوچک و ساده هستند تا از بافت مغزی اطراف جدا شوند، که عمل جراحی کامل را ممکن می سازد. در موارد دیگر، تومورها می توانند از بافت اطراف جدا شوند و یا در نزدیکی مناطق حساس در مغز شما قرار بگیرند و جراحی را خطرناک و سخت می کند در این شرایط، پزشک بیش ترین میزان تومور را که ایمن است برمی دارد. حتی برداشتن بخشی از تومور مغزی می تواند به کاهش علائم و نشانه های شما کمک کند. جراحی برای برداشتن تومور مغزی خطراتی را دارد، مانند عفونت و خونریزی :خطرات دیگری ممکن است به قسمتی از مغز شما که در آن تومور قرار دارد، بستگی داشته باشد. به عنوان مثال، جراحی روی یک تومور در نزدیکی اعصاب که به چشم متصل می شود ممکن است ریسک از دست دادن بینایی را به همراه داشته باشد.

پرتو درمانی یا تشعشع درمانی و عوارض آن :

اشعه درمانی تیره ای از انرژی بالاست، مانند اشعه های ایکس یا پروتون ها به منظور کشتن سلول های تومور مورد استفاده قرار می گیرد. درمان با تشعشع می تواند از یک ماشین در خارج از بدن شما (تابش پرتوی بیرونی) باشد، یا در موارد بسیار نادر، تشعشع را می توان در بدن شما نزدیک به تومور مغزی (براکی تراپی) قرار بگیرد.اشعه نور خارجی می تواند تنها بر روی ناحیه مغز شما متمرکز شود که تومور در آن واقع شده است و یا می تواند به کلی رویتمام مغز شما اعمال شود (تشعشع کل مغزی). تشعشع کل مغز اغلب برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرد که از قسمت های دیگر بدن به مغز منتقل می شود و تومورهای متعددی را در مغز شکل می دهد.یک فرم جدیدتر از پرتو درمانی با استفاده از تیره ای از پروتون است، برای استفاده در افراد مبتلا به تومور مغزی مورد مطالعه قرار گرفته است. برای توموری که بسیار نزدیک به نواحی حساس مغز هستند، پرتو درمانی با پروتون ممکن است خطر اثرات جانبی مرتبط با تشعشعات را کاهش دهد.پرتو درمانی با پروتون بسیار موثرتر از پرتو درمانی استاندارد با اشعه ایکس است و عوارض جانبی تشعشع درمانی به نوع و دوز تشعشع که شما دریافت می کنید بستگی دارد. عوارض جانبی مشترک در طول زمان، یا بلافاصله پس از تشعشع بوجود می آید، مانند خستگی، سردرد، از دست رفتن حافظه و خارش پوست سر.

رادیوتراپی:

رادیوتراپی عمل جراحی به سنتی نیست برعکس در این نوع از انواع متعددی از تشعشع استفاده می کنند تا یک شکل بسیار متمرکز از عملیات تشعشع برای کشتن سلول های تومور در یک ناحیه بسیار کوچک ایجاد شود. هر پرتو از تشعشع به طور خاص قدرتمند است، اما نقطه ای که همه تیرها با آن برخورد می کنند - در تومور مغزی - مقدار بسیار زیادی تشعشع دریافت می کند تا سلول های تومور را بکشد. انواع مختلفی از تکنولوژی مورد استفاده در رادیوتراپی برای انتقال تشعشع برای درمان تومورهای مغزی، مانند چاقو گاما یا شتاب ده خطی وجود دارد. رادیوتراپی معمولاً در یک درمان انجام می شود و در اغلب موارد می توانید همان روز به خانه بروید.

شیمی درمانی:

شیمی درمانی از داروها برای کشتن سلول های تومور استفاده می کند. شیمی درمانی را می توان به شکل قرص مصرف کرد و یا به رگ تزریق کرد (درون وریدی).شیمی درمانی اغلب برای درمان تومورهای مغزی مورد استفاده قرار می گیرد (تمودار)، که به عنوان یک قرص مصرف می شود. داروهای شیمی درمانی بسته به نوع سرطان به کار می روند.عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع و مقدار دارویی که شما دریافت می کنید بستگی دارد.شیمی درمانی می تواند موجب تهوع، استفراغ و ریزش مو شود.آزمایش های سلول های تومور مغزی شما می تواند مشخص کند که سلول های تومور مغزی شما می تواند شیمی درمانی شود یا خیر.نوع تومور مغزی نیز در تعیین این که آیا شیمی درمانی توصیه می شود یا خیر، مفید است.

درمان هدفمند دارویی:

درمان های هدفمند دارویی بر اختلالات خاصی که در سلول های سرطانی وجود دارد، متمرکز هستندبا مسدود کردن این اختلالات، درمان های هدفمند دارویی می تواند باعث مرگ سلول های سرطانی شود.داروهای درمانی برای انواع خاصی از تومورهای مغزی در دسترس هستند، و بسیاری دیگر در انواع درمان ها بعد از این مورد انجام می شوند.

توان بخشی پس از درمان:

از آنجا که تومورهای مغزی می توانند در بخش هایی از مغز رشد کنند که مهارت های حرکتی، گفتاری، دیدی و تفکری را کنترل می کنند، توان بخشی ممکن است بخش ضروری بازیابی باشد. بسته به نیازهای شما، ممکن است پزشک این موارد را توصیه می کند:

درمان فیزیکی برای کمک به شما در بازیابی توانایی های حرکتی و یا قدرت ماهیچه ای

کار درمانی حرفه ای که به شما کمک می کند به فعالیت های روزمره خود برگردید، از جمله کار، بعد از یک تومور مغزی یا دیگر بیماری ها

گفتار درمانی با متخصصان در مشکلات گفتاری (پاتولوژیست گفتاری) می تواند به شما کمک کند تا صحبت کنید

آموزش خصوصی کودکان در سن مدرسه، برای کمک تا بتوانند با تغییرات در حافظه و تفکر پس از یک تومور مغزی کنار بیایند.

داروها

از داروها به درستی استفاده کنیم به عنوان یک گروه سنی سالمندان نسبت به افراد جوان تر از احتمال بیشتری جهت ابتلا به بیماری های مزمن نظیر التهاب مفاصل دیابت فشار خون بالا و آرزوی قلبی برخوردارند بنابراین ممکن است در آن واحد دوچرخه چند بیماری و ناتوانی همزمان شود. داروها می‌تواند ابراز شگفت‌انگیز برای مراقبت از افراد در تمامی سنین باشد باشند بسیاری از سالمندان ادامه حیات خود را مدیون داروها و واکسن های جدید و پیشرفته هستند اما از طرف دیگر در افراد سالمند مصرف دارو به خصوص هنگامی که تعداد زیادی به طور همزمان مصرف می شود ممکن است احتمال خطر نیز وجود داشته باشد در کل داروها دارای فاوت در سالمندان نسبت به جوان‌ترها هستند و این موضوع ممکن است به دلیل تغییرات طبیعی که در بدن به دنبال بالا رفتن سقف می‌دهد ایجاد شود برای مثال وقتی که پیر می‌‌شوی آب بدن و بافت عضلانی خود را به تدریج از دست داده و در عوارض بافت چربی بیشتری در بدن انسان ایجاد می شود این وضعیت ممکن است در مدت مصرف برق یک دارو در بدن و نیز مقدار جذب آهن توسط بدن تغییرات ایجاد نماید کلیه و کبد و دستگاه مهم بدن هستند که وظیفه تجزیه و تحلیل بسیاری از داروها و املاح بدن را به عهده دارد با پیر شدن انسان این دو دستگاه نیز ممکن است فاقد عملکرد طبیعی خود شده و در نتیجه دارو ها با سرعت کمتری از بدن دفع می‌شود همچنین بایستی در ذهن داشته باشید منظور از داروها داروهای است که پزشک معالجتان تجویز می‌کند و هم داروهایی است که بدون نسخه از داروخانه تهیه می‌کنید دست های اخیر داروها داروی می‌تواند شامل ویتامین‌ها مسکن ها مثل ها و داروهای آنتی اسید باشد هر دو دسته داروهای تجویز شده توسط پزشک و داروهایی که بیمارستان خریداری می‌شوند قادرند مشکلات جدی ایجاد نمایند باید مراقب باشید و داروها را به همان نحوی که پزشکتان توصیه کرده مصرف کنید برای حفظ سلامتی بیشتر آنها را با هم مصرف نکرده و در مورد نحوه مصرف دارو دارو ها حتماً با پزشکتان مشورت و از عوارض جانبی آنها اطلاع کافی کسب کنید به یاد داشته باشید داروهایی که از قدرت کافی برای درمان شما برخوردارند می‌توانند آن قدرت داشته باشند که در صورت مصرف اشتباه به بدن شما آسیب وارد کنند

نکات ذیل می تواند جهت اجتناب از عوارض و خطرات داروها و کسب بهترین نتایج از مصرف آنها به شما کمک کند.

داروها را دقیقاً به مقدار و در فاصله زمانی که پزشک تجویز کرده است مصرف نمایید همیشه قبل از شروع مصرف هر دارو در مورد بهترین نحوه مصرف آن از پزشک تان یا داروساز سوال کنید همیشه در خصوص عوارض جانبی داروها که قبلاً در شما ظاهر شده نظیر بثورات پوستی اختلال گوارشی سرگیجه و عدم اشتها به پزشک معالجتان یا داروساز اطلاع دهید توزیع توصیه لازم درخواست داروهای بدون نسخه را از دارو ساز مرکز درمانی بخواهید تمام داروهای مصرفی روزانه خود اثر تجویز هم توسط پزشک و دارو های بین ثبت کنید نام دارو پزشک کم را تجویز کرده مقداری که مصرف شده و زمان مصرف آن بایستی یادداشت شود یک نسخه از این یادداشت را در کمد داروهای خود و نسخه دیگر را در جیب کیف پول یا کیف بغلی خود نگهداری کنید یادداشت های روزانه از نوع و نحوه مصرف تمام داروهای خود را در هر ویزیت پزشک معالجتان نشان داده و هر بار که داروی جدید تجویز می‌کنند با اون مرور نمایید پزشکان اغلب اطلاعات جدیدی در خصوص داروها به دست می آورند که امکان دارد برای شما مهم و مفید باشد این حاصل کنید قادر به خواندن و درک نامه داروها هستید و در صورتی که از چسب دارو به سختی قابل خواندن است از مسئول داروخانه بخواهید تا از برچسب بزرگتری که خواناتر است استفاده کنند تاریخ انقضای داروها را مرتب بررسی کرده و در صورت انقضای تاریخ مصرف یک داروی آن را دور بیندازید اگر در خصوص مصرف داروهای تنها مشکل برخوردید از طریق تلفن با پزشک معالجتان یا داروساز تماس بگیرید

هنگام مصرف دارو و موارد زیر را رعایت کنید

با احساس بهبودی مصرف هیچ دارویی تجویز شده را خودسرانه قطع کاهش یا افزایش ندهید مگر آن که پزشک شما کفایت مصرف را اعلام کند در خصوص اگر در خصوص عوارض جانبی و خطرات احتمالی مصرف بیشتری داروها نگرانی دارید حتما با پزشک معالج و داروساز خود صحبت کنید پزشکی شما می‌تواند مصرف داروها را به نحوی تغییر دهد که اثرات مشابه عوارض کمتری داشته باشد از مصرف داروهای تجویز شده برای دیگران اجتناب کرده و داروی خود را به دیگران توصیه نکنید سوالاتی که بایستی از پزشک معالج خود یا داروساز مرکز درمانی بپرسید

قبل از ترک مطب پزشک این سوالات را بپرسید

نام داروی تجویزشده چیست و چه ضرری دارد؟

نحوه مصرف آن چگونه است؟

این دارو تا چه زمان بایستی مورد استفاده قرار گیرد؟

چه زمان باید این دارو را استفاده کرد در زمان نیاز قبل بعد یا مابین غذا یا موقع خواب؟

اگر فراموش کردم که دارو مصرف نمایند چه کار باید بکند؟

بایستی انتظار چه نوع عوارض جانبی را از این دارو داشته باشیم؟

آیا باید عوارض ایجاد شده را به شما اعلام کنم؟

اگر این دارو را مصرف نکند آیا راه دیگر درمانی وجود دارد که از طریق نظیر آن داشته باشد؟

دیابت چیست؟

دیابت یك اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است كه در آن یا انسولین به میزان كافی در بدن وجود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون بالا می‌رود. انسولین هورمونی است كه توسط سلولهای "بتا"واقع در پانكراس ترشح می‌شود و وظیفه اصلی آن كاهش قند خون است. پانكراس نیز یكی از غدد دستگاه گوارش است كه در پشت معده قرار دارد بالا بودن قند خون در دراز مدت باعث بروز عوارض در سیستم قلب و عروق، كلیه‌ها، چشم و سلسله اعصاب می‌گردد.

فرق دیابت نوع 1 و 2 در چیست؟

به طور كلی دیابت به چهار گروه تقسیم‌بندی می‌شود:

دیابت نوع 1:

در دیابت نوع1 كه % 15- 10 كل موارد دیابت را تشكیل می‌دهد تولید انسولین از پانكراس (لوزاالمعده) به علت از بین رفتن سلول‌های سازنده انسولین، متوقف می‌شود به همین خاطر افراد مبتلا به این نوع دیابت باید از بدو تشخیص، انسولین مورد نیاز بدن را به صورت تزریقات روزانه تأمین كنند. دیابت نوع1 اغلب در سنین زیر 30 سال به وجود میا‌ید.

دیابت نوع 2:

در دیابت نوع2 كه بیشتر در بالغین بالای 30 سال و چاق دیده می‌شود و % 90- 85 كل موارد دیابت را شامل می‌شود انسولین تولید شده از پانكراس به خوبی عمل نمی‌كند. در واقع یا پانكراس به اندازه كافی انسولین ترشح نمی‌كند و یااینكه انسولین ترشح شده، به علت وجود مقاومت به انسولین مخصوصاً در افراد چاق، فاقد كارایی لازم است.

دیابت حاملگی:

دیابت حاملگی به دیابتی گفته می‌شود كه برای اولین بار در طول حاملگی تشخیص داده شود. این نوع دیابت معمولاً گذرا است و بعد از اتمام حاملگی بهبود می‌یابد خانم‌های مبتلا به دیابت حاملگی بعداً در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع2 هستند.

دیابت به علل متفرقه:

از علل متفرقه دیابت می‌توان به جراحی، داروها (مثل كورتیكواستروئیدها)، سوء تغذیه و عفونت اشاره كرد.

چه كسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟

تمامی افراد بالای 40 سال در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع2 هستند و باید هر 3 سال یك‌بار تحت آزمایش قند خون قرار بگیرند. افراد دچار اضافه وزنی كه حداقل یكی از شرایط زیر را داشته باشند نیز در معرض ابتلا به دیابت نوع2 هستند و انجام آزمایشات مكرر قند خون در آ‌ن‌ها باید در سنین زیر 40 سال یا با فواصل كوتاهتر (هر 2- 1 سال) انجام شود. این شرایط عبارتند از: 1- وجود سابقه ابتلا به دیابت در بستگان درجه اول، 2- سابقه ابتلای فرد به دیابت پنهان (مرحله پیش از دیابت)، 3- سابقه ابتلا به دیابت حاملگی، سابقه تولد نوزاد با وزن بیشتر از 4 كیلوگرم یا تولد نوزاد با ناهنجاری‌های مادرزادی، 4- بالا بودن فشارخون (فشارخون ماكزیمم بیشتر از 140 و یا مینیمم بیشتر از 90 میلی‌متر جیوه)، 5- وجود اختلالات چربی خون یعنی تری‌گلیسرید بالاتر از 250 و یا كلسترول با دانسیته كم (کلسترول مفید یا HDL) كمتر از 35 میلی‌گرم در دسی‌لیتر 6- سابقه ابتلا به كیست‌های متعدد تخمدان و یا بیماری‌های قلبی- عروقی (تنگی رگ‌های قلب، انفاركتوس قلبی یا سكته مغزی(

دیابت پنهان چیست و چه اهمیتی دارد؟

دیابت پنهان به حالتی گفته می‌شود كه در آن قند خون بین حد طبیعی و دیابتی قرار دارد. در مورد قند ناشتا مقادیر بین 125- 100 و در مورد قندخون 2 ساعته در آزمون خوراكی تحمل گلوكز، مقادیر بین 199- 140 به عنوان دیابت پنهان در نظر گرفته می‌شوند. دیابت پنهان یكی از مهم‌ترین عوامل خطرساز ابتلای به دیابت می‌باشد و اهمیت آن در این است كه با تشخیص به موقع و انجام اقدامات لازم به صورت تغییر در روش زندگی می‌توان به نحو مؤثری از پیشرفت دیابت پنهان به سمت دیابت آشكار جلوگیری كرد. *شاید قند ناشتای شما طبیعی باشد ولی قند غیر ناشتای شما غیر طبیعی باشد(140-199) پس همیشه به خاطر داشته باشید که هم قند ناشتا وهم قند غیر ناشتا را اندازه گیری نمائید.*

آیا دیابت قابل پیشگیری است؟

در مورد دیابت نوع1 با وجودی كه تحقیقات زیادی در مورد روش‌های مختلف پیشگیری از آن در حال انجام است، ولی هنوز راه حل قطعی برای پیشگیری از آن به دست نیامده است. ولی در مورد دیابت نوع2 تحقیقات به روشنی نشان داده‌اند كه رعایت تغذیه صحیح و كاهش وزن به میزان % 7- 5 وزن فعلی و نیز انجام مرتب فعالیت ورزشی (150 دقیقه در طول هفته) در پیشگیری از ابتلای به دیابت در افراد در معرض خطر بسیار مؤثر است.

علائم اولیه دیابت چیست؟

دیابت نوع یك: معمولاً شروع پر سر و صدایی دارد و با علائمی چون تشنگی، پرادراری، پرنوشی، كاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید ظاهر می‌شود. دیابت نوع2 : شروع خیلی آهسته‌تری دارد و شایع‌ترین علامت اولیه آن در واقع "بی علامتی" است. درصد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت نوع2 (تقریباً 50%) از بیماری خود اطلاعی ندارند و تنها با انجام آزمایش قند خون می‌توان آن‌ها را شناسایی كرد با این وجود در صورت عدم كنترل مطلوب ممكن است علائمی مشابه با دیابت نوع1 نیز بروز كند. از دیگر علائم دیابت نوع2 می‌توان به عفونتهای مكرر مخصوصاً در دستگاه ادراری و پوست، تاری دید، بهبودی دیررس زخم‌ها و احساس سوزش و بی‌حسی در انگشتان پاها اشاره كرد.

آیا دیابت درمان دارد؟

هنوز درمان قطعی برای دیابت پیدا نشده است، حتی روش‌های جدیدی مثل پیوند سلول‌های بتا به افراد مبتلا به دیابت نوع1 نیز به علت ضرورت مصرف داروی ضد درد پیوند به صورت مادام‌العمر و عوارض احتمالی ناشی از آن‌ها برای اكثریت افراد مناسب نمی‌باشد. با این وجود رعایت 5 اصل كنترل دیابت كه در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد باعث می‌شوند تا افراد دیابتی بتوانند یك زندگی سالم با افراد غیر دیابتی داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری كنند. این 5 اصل عبارتند از: آموزش كنترل روزانه تغذیه صحیح فعالیت جسمانی مصرف منظم داروها (قرص یا انسولین) در صورتی كه هر یك از این پایه‌ها سست باشد تعادل و در واقع كنترل دیابت بر هم خواهد خورد.

اهمیت اندازه‌گیری مرتب قند خون در منزل چیست؟

همان طور كه قبلاً گفته شد تغذیه صحیح، ورزش ، كنترل روزانه قندخون و مصرف داروها از اجزای اصلی درمان دیابت هستند دستگاه‌های اندازه‌گیری قندخون یا گلوكومترها به دیابتی و پزشكان آن‌ها این امكان را می‌دهند تا بتوانند به تنظیم این اجزا بپردازند شاید بتوان درمان دیابت بدون اندازه‌گیری مرتب قند خون را به رانندگی در جاده با چشمان بسته تشبیه كرد. اهمیت استفاده از گلوكومتر در پیشگیری از عوارض دیابت مخصوصاً در دیابت نوع1 در تحقیقات متعددی به اثبات رسیده است. این تحقیقات نشان داده‌اند كه در افراد دیابتی كه قند خونشان را به طور مرتب اندازه می‌گیرند و از نتیجه این آزمایشات برای تنظیم روش درمانی خود استفاده می‌كنند. عوارض دیابت به نحو قابل ملاحظه‌ی كمتر دیده می‌شود.

كاهش وزن در افراد دیابتی چاق یا دچار اضافه وزن (دیابت نوع2) چه اهمیتی دارد؟

در دیابت نوع2 انسولین نمی‌تواند وظیفه خود در بدن را به درستی انجام دهد و در واقع یک حالت مقاومت به انسولین در بدن وجود دارد. بهترین عامل این افزایش مقاومت، چربی‌های اضافی بدن هستند. بنابرین با رعایت رژیم غذیی و فعالیت ورزشی منظم كه هر دو منجر به كاهش وزن و كمتر شدن چربی‌های اضافی بدن می‌شوند می‌توان مقاومت به انسولین را كاهش داد و بدینوسیله قند خون را بهتر كنترل كرد. اهمیت كاهش وزن در دیابتی‌های نوع2 به حدی است كه می‌تواند در مواقعی كه قند خون بالا نیست (زیر 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به تنهایی و بدون مصرف دارو قند خون را به حد طبیعی برساند. حتی در مواقعی كه به طور همزمان دارو نیز مصرف می‌شود. كاهش وزن اثر بخشی داروها را به نحو مؤثری بیشتر می‌كند.

آزمایش هموگلوبین A1C چیست و چه اهمیتی دارد؟

آزمایش هموگلوبین A1C كه به صورت درصد بیان می‌شود نشان می‌دهد كه در طول 3- 2 ماه گذشته چند درصد از هموگلوبین خون كه یكی از پروتئین‌های موجود در گلبول‌های قرمز است، با قند تركیب شده است هر چه این درصد بالاتر باشد بیانگر این است كه معدل قند خون طی 3-2 ماه پیش بالاتر از حد طبیعی بوده است این آزمایش وسیله‌ بسیار خوبی برای تصمیم‌گیری در مورد موفقیت روش درمانی فعلی می‌باشد. در واقع وقتی می‌توان درمان یك دیابتی را موفق دانست كه درصد هموگلوبین A1C او در حد قابل قبول ‌باشد این حد قابل قبول مقدار هموگلوبینA1C زیر 8 و ترجیحاً زیر 7 درصد است. مطالعات متعددی نشان داده‌اند كه نگه داشتن هموگلوبین A1Cزیر 7 درصد نه تنها از پیدایش عوارض دیابت در چشم‌ها، كلیه‌ها و اعصاب جلوگیری می‌كنند بلكه حتی در صورت وجود این عوارض باعث برگشت آن‌ها شده و از پیشرفتشان جلوگیری به عمل می‌آورد. آزمایش هموگلوبین A1Cرا باید ترجیحاً هر 3 ماه یا حداكثر هر 6 ماه یكبار انجام داد.

آیا افراد دیابتی، می‌توانند غذاهای شیرین هم بخورند؟

اصولاً غذاهای شیرین جزء یكی از گروه‌های اصلی غذایی هستند كه كربوهیدرات نامیده می‌شوند، نان و غلات و میوه‌جات نیز جزء گروه كربوهیدرات‌ها هستند. تمامی غذاهای متعلق به گروه كربوهیدرات پس از گوارش و هضم در بدن به قند ساده (گلوكز) تبدیل می‌شوند. پس افراد دیابتی می‌توانند غذاهای شیرین حاوی شكر را جانشین غذاهای دیگر حاوی كربوهیدرات كنند. مثلاً این امكان وجود دارد تا با كم كردن از مقدار برنج یا نان در یك وعده غذیی امكان خوردن ژله به عنوان دسر بعد از غذا را فراهم كرد. نكته قابل ذكر دیگر در این مورد زیاد بودن انرژی (كالری) موجود در غذاهای شیرین می‌باشد كه می‌تواند در صورت عدم رعایت تعادل در مصرف آن‌ها باعث اضافه وزن و چاقی گردد. از طرفی دیگر غذاهای شیرین گروه كربوهیدرات‌ها بر خلاف غذاهای دیگر فاقد ویتامین‌ها و املاح لازم برای بدن می‌باشند. بنابراین مصرف این غذاها و جایگزین كردنشان با غذاهای دیگر حتماً با مشاوره متخصص تغذیه كه در زمینه تغذیه دیابتی اطلاعات كافی دارد انجام بپذیرد. ولی بهتر این است كه افراد دیابتی به طور كلی از مصرف كربوهیدرات‌های سریع‌الجذب مثل قند و شكر، خرما، عسل، توت خشك، كشمش و انجیر خشك تا حد امكان پرهیز نمایند.

منظور از اصطلاحات "واحد كربوهیدرات" و "شمارش واحد كربوهیدارت" چیست؟

از آنجائی كه "مقدار" كربوهیدرات یك غذا مهمترین عامل تعیین كننده قند خون بعد از غذاست، تنظیم مقدار كربوهیدراتی كه یك فرد دیابتی در هر وعده غذایی می‌خورد از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. مقدار كربوهیدرات موجود در غذاهای مختلف معمولاً به صورت گرم بیان می‌شود. به مقداری از هر غذا كه حاوی 12-10 گرم كربوهیدرات باشد یك "واحد كربوهیدرات" یا به طور خلاصه "واك" گفته می‌شود. منظور از "شمارش واحد كربوهیدرات" این است كه یك فرد دیابتی بتواند بعد از دیدن آموزش‌های لازم تعداد واك موجود در هر وعده غذایی را محاسبه كند.این امر باعث می‌شود تا او بتواند تعداد واك مصرفی در هر وعده غذایی را مطابق با دستورات متخصص تغذیه تنظیم كند و بدینوسیله قند خون بعد از غذای خود را به خوبی كنترل نماید. در افرادی كه انسولین مصرف می‌كنند شمارش واك از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

بهترین راه درمان حملات پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی) چیست؟

درمان مناسب حملات هیپوگلیسمی مصرف كربوهیدرات‌های ساده و با جذب سریع است كه به سرعت تبدیل به قند (گلوكز) شده و جذب خون می‌گردند. از جمله این انتخاب‌های مناسب می‌توان به حبه قند، آب میوه و نوشابه گازدار اشاره كرد. مصرف شكلات یا بیسكویت مناسب نیست چون این غذاها حاوی چربی فراوان هستند كه باعث دیر جذب شدن قند خون موجود در آن‌ها می‌شود. نكته قابل ذكر دیگر رعایت تعادل در مصرف غذاهای شیرین هنگام هیپوگلیسمی است زیرا مصرف بیش از حد و پشت سرهم این غذاها باعث بالا رفتن قند خون می‌شود. بهترین كار این است كه مقدار مناسبی از این غذاها (5-4 حبه قند و یا یك لیوان آب میوه یا نوشابه) خورده شود و اگر پس از گذشت 15 دقیقه هنوز علائم هیپوگلیسمی باقی مانده بود همین تعداد دوباره مصرف شود.

رعایت چه نكاتی قبل از شروع فعالیت ورزشی در افراد دیابتی لازم است؟

تمامی افراد دیابتی قبل از شروع فعالیت بدنی باید با پزشك معالجشان مشورت كنند تا در صورت لزوم بررسی‌های لازم از نظر وجود عوارض دیابت (مثلاً معاینه ته چشم و یا نوار قلبی) صورت بگیرد. از آنجائیكه ورزش باعث افزایش مصرف قند در بدن می‌شود قند خون را پائین میاورد بنابرین اگر فرد دیابتی از داروهای پایین‌آورنده قند خون (قرص یا انسولین) استفاده می‌كند لازم است تا قند خون خود را قبل از شروع ورزش اندازه بگیرد و در صورتیكه مقدار آن كمتر از mg/dl 100 باشد به علت احتمال کاهش بیشتر آن در طول فعالیت بدنی، باید ورزش كردن را تا زمان كنترل قند خون به تعویق انداخت.(می توان یک تکه میوه ویا یک میان وعده مثل اسنک خورد ونیم ساعت بعد از آن شروع به ورزش نمود) افرادی كه دیابت آنها فقط با رژیم غذایی كنترل می‌شوند نیازی به مصرف میان وعده قبل از ورزش ندارند.

منظور از اصطلاح "كنترل سختگیرانه دیابت" چیست؟

كنترل سختگیرانه دیابت روشی است كه در آن 5 پایه اصلی درمان دیابت یعنی آموزش، كنترل روزانه، تغذیه صحیح ، فعالیت جسمانی و داروها به طور همزمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و لازمه آن مشاركت فعال فرد دیابتی در طرح درمانی ارائه شده توسط "تیم مراقبت از دیابت" شامل پزشك معالج، پرستار آموزش دیده و متخصص تغذیه می‌باشد. یكی از ملزومات این روش انجام آزمایشات مكرر قند خون در منزل و بكارگیری نتایج آن‌ها در تنظیم داروها و نحوه تغذیه و فعالیت بدنی می‌باشد. با وجودی كه روش كنترل سختگیرانه دیابت ممكن است در ابتدا مشكل و پرهزینه به نظر برسد. ولی داری نتایج بسیار عالی در زمینه بهبود كیفیت زندگی افراد دیابتی و پیشگیری از عوارض دیابت (كه خود بسیار هزینه‌ بر هستند) می‌باشد. انجام تزریقات متعدد انسولین (حداقل 4 بار در روز) یكی از روش‌های مشهور انسولین درمانی در كنترل سختگیرانه دیابت مخصوصاً دیابت نوع 1 است.

اهمیت كنترل فشار خون در افراد دیابتی چیست؟

تحقیقات جدید نشان داده‌اند كه اهمیت كنترل فشار خون بالا در افراد دیابتی به منظور پیشگیری از عوارض دیابت به اندازه اهمیت كنترل قند خون است. به همین خاطر دیابتی‌ها باید فشار خون خود را به دقت كنترل كنند (فشار خون ایده‌آل برای این افراد فشار ماكزیمم كمتر از 13 و مینیمم كمتر از 18 میلی‌متر جیوه است). عوامل دیگری که به كنترل بهتر فشار خون كمك می‌كنند عبارتند از: * كاهش وزن (در صورت وجود چاقی( * كاهش مصرف نمك * ورزش مرتب * ترك سیگار * مصرف نكردن الكل